همانطور که می‌دانید برای ساختمان سازی مراحلی طی می‌شود که یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن اسکت بندی است. انتخاب مناسب اسکلت بر حسب نوع ساختمانی که تصمیم به اجرای آن را دارید، بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا تاثیر بسزایی در مقاومت و استحکام ساختمان داشته، علاوه‌براین به طور مستقیم در قیمت تمام شده بنا نیز در ارتباط خواهد بود.
اسکلت ساختمان چیست ؟
اسکلت ساختمان که به تیر ستون نیز معروف است، سازه‌ای قابی شکل، متشکل از تیر و ستون‌های متصل به یکدیگر است که پایه اصلی ساختمان را بوجود می‌آورد. اگر بخواهیم تشبیه مناسبی داشته باشیم، دقیقا مانند اسکلت بندی بدن انسان است که ساختار کلی بدن را تشکیل می‌دهد. با توجه به این امر می‌توان گفت حفظ تعادل و پایداری یک بنا بسته به اسکلت آن خواهد بود که به بهترین شکل فشارهای عمودی یا جانبی را به فونداسیون ساختمان انتقال خواهد داد.
این سازه به حدی در ساختار بنا موثر است که بدون آن ساختمان به مشتی خاک تبدیل خواهد شد. ضمن این که باید از استحکام بالایی برخوردار باشد تا پس از پایان کار و رسیدن به مرحله نازک کاری، بتوان از محصولات متنوعی همچون: سنگ، سمنت برد، سیمان و سایر مصالح استفاده نمود. گرچه باید به این موضوع اشاره کرد که همه سازه‌ها عموما از این سیستم بهرمند نیستند و امروزه سازه‌هایی پیش ساخته‌ای همچون سازه ال اس اف به بازار عرضه شده‌اند که در صنعت ساختمان طرفداران خاص خود را دارند.
نوع اسکلت بندی بنا توسط مهندس محاسب با توجه به مواردی همچون: کیفیت و شرایط اجرا، شرایط فنی سازه، آب و هوا و همینطور عوامل اقتصادی انتخاب خواهد شد. این انتخاب به علت تاثیر گذاری بر استحکام و مقاومت سازه از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود و در صورتی که عملیات ساختمان سازی آغاز شود، برای تغییر آن نیاز به تخریب اسکلت خواهد بود.
انواع اسکلت ساختمان چیست ؟
اسکلت در مرحله سفت کاری ساختمان انجام می‌شود و برمبنای استحکام و وزن به دو دسته اصلی یعنی سبک و سنگین تقسیم بندی می‌شود؛ اما به طور کلی اسکلت بندی با انواع اسکلت فلزی، اسکلت بتنی و اسکلت چوبی بوده که در این قسمت به طور کامل معرفی خواهیم کرد:
اسکلت فلزی
این نوع اسکلت از فلز و فولاد ساخته می‌شود که با استفاده از روش‌هایی همچون: پرچ و پیچ یا جوشکاری، تیر و ستو‌های اصلی را به هم متصل خواهند کرد. این سیستم یکی از اصلی‌ترین و پرکاربردترین نوع اسکلت بندی یا قاب بندی در ساختمان سازی به شمار می‌آید. تیرهای فلزی که به جهت افقی قرار می‌گیرند فشارهای جانبی را تحمل خواهند کرد و ستون‌های عمودی فولادی فشارهای عمودی به سازه را به پی ساختمان انتقال می‌دهند. با توجه به این که پس از سفت کاری نوبت به نازک کاری ساختمان می‌رسد، بنابراین پایداری و استحکام در این مرحله بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
این روزها برای ساخت این سازه بیشتر از فولاد استفاده می‌شود و در کل از محبوبیت خاصی در بین معماران برخوردار است. علت این امر افزایش کیفیت ساخت و جلوگیری از هدر رفت مصالح خواهد بود. امروزه برای اتصال این سازه از پیچ و مهره استفاده می‌شود و علت این امر مقاومت بالاتر آن در برابر زمین لرزه به نسبت روش جوشکاری است.
مزایای اسکلت فلزی
از مزایای این نوع قاب بندی می‌توان به:
- در مدت زمان کوتاه‌تری به نسبت قاب بندی بتنی اجرا خواهد شد
- وزنی سبک‌تر در مقایسه با اسکلت بتنی دارد که منجر به کاهش وزن بنا خواهد شد
- از سری متریال‌های مقاوم با طول عمری بالاست که در طولانی مدت موجب پایداری بنا می‌شود
- قابلیت تقویت پذیری یا مقاوم سازی داشته و به هر دلیل از مقاومت لازم برخوردار نشد، می‌توان آن را تقویت نمود یا در صورت نیاز قسمت‌های جدیدی به آن افزود
- با توجه به وزن کمتر آن در برابر نوع بتنی، مقاومت بالاتری دارد و همین امر باعث استفاده از این قاب بندی در ساختمان‌های بلند مرتبه یا بناهای در حال اجرا برروی زمین‌های سست خواهد شد
اسکلت بتنی
بتن یا بتن آرمه از اصلی‌ترین مصالح کاربردی در اسکلت بتنی به شمار می‌آید که پایه و اساس یک بنا را تشکیل می‌دهد. این بتن از شیمان، ماسه، شن و فولاد تشکیل شده است؛ در صورتی که در قسمت‌هایی همچون تیرهای اصلی، ستون‌ها و همینطور پی یا فونداسیون بنا از بتن استفاده شود، اسکلت بندی آن بتنی خواهد بود. علاوه‌بر تیرهای اصلی، دیوارهای برشی نیز در اسکلت بندی از بتن ساخته می‌شود.
بتن از سری مصالح کاربردی بوده که از ترکیب سیمان‌های هیدرولیکی و آب ساخته می‌شود و کاملا چسبنده است. همین باعث مقاومت بالای آن در صورت استفاده به عنوان اسکلت یا پی ساختمان خواهد شد. این محصول امروزه در حال پیشرفت بوده و در سازه‌های متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقاومت بالای آن باعث می‌شود تا سازه‌های اجرا شده با بتن بسیار مقاوم و مستحکم باشند.
مزایای اسکلت بتنی
اسکلت بتنی به نوبه خود از مزایایی برخوردار است که در این قسمت اشاره خواهیم کرد:
- این محصول در برابر آتش سوزی، نفوذ آب و رطوبت بسیار مقاوم است
- برای اجرای سازه‌های بتنی در مقایسه با سایر روش نیاز به نیروی متخصص کاهش می‌یابد
- بتن در مقایسه با فولاد قابلیت شکل دهی دارد، اما فولاد در اشکال و مقاطع محدود تولید می‌شود
- با توجه به این که بتن از مصالح بومی و دسترس ساخته می‌شود بنابراین قیمتی مقرون به صرفه دارد
- ساختمان‌های اسکلت بتی در مقایسه با اسکلت فلزی مستحکم‌تر بوده و نیاز به محافظت و نگهداری کمتری دارند
با تمام اینها قطعا این نوع قابندی ساختمان نیز از معایبی برخوردار است که از جمله می‌توان به: وزن سنگین‌تر به نسبت سایر اسکلت بندی‌ها، ضعف در برابر جلوگیری از انتقال سرما و گرما، مقاومت کششی پایین‌تر، تاثیر پذیری در برابر شرایط آب و هوایی و همینطور ناپایدار در برابر انفجار اشاره نمود.
اسکلت چوبی
اسکلت چوبی یکی از سیستم‌های پرکاربرد در کشورهای آمریکایی و اروپایی بوده که با توجه به سبک ساختمان سازی در این مناطق مورد استفاده قرار می‌گیرد. استحکام اسکلت‌های سبک به علت کاربرد پنل‌های سفت یا کامپوزیت تخته سه لا درون آن‌هاست. قیمت مقرون به صرفه این اسکلت بندی، برخورداری از وزن سبک، حمل و نقل آسان، شکل پذیری راحت و … از ویژگی‌هاییست که باعث کاربرد آن در ساختمان سازی خواهد شد.
ضمن این که نیازی به تجهیزات سنگین برای اجرای آن نخواهد بود، به همین علت در کشور ما از این قاب بندی بیشتر برای ساخت بناهای کوچک استفاده خواهد شد. از آنجایی که این نوع اسکلت در مقایسه با سایر روش‌ها از مقاومت بسیار بالایی برخوردار نیست، همین امر باعث ضعف آن هنگام وقوع زلزله، آتش سوزی، طوفان و … خواهد شد. با توجه به موارد ذکر شده و این که بیشتر برای بناهایی با ابعاد کوچک کاربرد دارد، این روزها اسکلت چوبی زیاد مورد استقبال قرار نمی‌گیرد.
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد، قاب بندی یا اسکلت بندی ساختمان متناسب با هزینه در نظر گرفته شده برای اجرا، شرایط آب و هوایی، کیفیت و … انجام می‌شود. با این حال اسکلت بندی فلزی و بتنی یکی از مرسوم‌ترین روش‌ها در کشور ما به شمار می‌آید.
